Gen Z - thế hệ lao động của thời đại số

Thế hệ Gen Z được thừa hưởng một nền kinh tế đã phát triển tương đối vững chắc, được giáo dục đầy đủ, đào tạo bài bản và chỉn chu hơn và quan trọng hơn cả là sự tác động của công nghệ và mạng xã hội từ nhỏ của họ. Vốn sinh ra và lớn lên trong thời đại số, Gen Z đã trở thành những người tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ vào cuộc sống. Họ không chỉ là những người tiêu dùng công nghệ mà còn là những nhà sáng tạo nội dung, những nhà phát triển ứng dụng và những người khởi nghiệp đầy nhiệt huyết. Nhờ khả năng thích ứng nhanh với công nghệ mới, Gen Z đã tạo ra nhiều sản phẩm và dịch vụ sáng tạo, đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại. Vì vậy, thế hệ này mang những ưu điểm vượt trội so với thế hệ trước, song vẫn tồn tại những điểm khiến các thế hệ lớn hơn cảm thấy khó khăn trong quá trình làm việc.

Trước hết, một trong những ưu điểm nổi bật của Gen Z là tính độc lập và nhạy bén. Trong công việc, họ thường thể hiện khả năng sáng tạo cao, không ngại nghĩ ra những giải pháp, cách thức mới mẻ và đột phá. Họ được sinh ra trong kỷ nguyên công nghệ, vì vậy, Gen Z rất nhanh nhạy trong việc nắm bắt và sử dụng các công cụ kỹ thuật số, điều này giúp họ làm việc hiệu quả hơn và đạt được nhiều thành tựu trong thời gian ngắn. Hơn nữa, họ cũng dành sự quan tâm đến các vấn đề môi trường, bình đẳng giới, và các vấn đề xã hội khác. Gen Z không ngại lên tiếng và hành động để bảo vệ những giá trị mà họ tin tưởng. Họ đã tổ chức nhiều chiến dịch, phong trào nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về các vấn đề này với tinh thần xung phong, nhiệt huyết, và sự năng động. Gen Z không ngại khó, luôn sẵn lòng đối mặt với thử thách và đặc biệt là luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác khi cần. Cùng tâm hồn trẻ trung và tinh thần nhiệt huyết, họ đã và đang góp phần tạo ra những thay đổi tích cực trong xã hội, từ việc tham gia vào các hoạt động tình nguyện đến việc thúc đẩy những phong trào mang tính cộng đồng

Tuy nhiên, điểm yếu của Gen Z có thể là sự thiếu kiên nhẫn và dễ dàng mất tập trung. Nghiên cứu từ Harvard Business Review (2022) chỉ ra rằng 45% Gen Z cho biết họ thường cảm thấy chán nản hoặc mất kiên nhẫn khi làm việc với các dự án dài hạn, điều này gây khó khăn trong việc duy trì hiệu suất ổn định. Nguyên nhân chủ yếu là do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và văn hóa “luôn kết nối” đã ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Bên cạnh đó, do luôn tiếp xúc với mạng xã hội và môi trường số, Gen Z đôi khi thiếu kỹ năng giao tiếp trực tiếp và gặp khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ sâu sắc với người khác. Một khảo sát từ McKinsey & Company (2022) cho thấy 64% nhà quản lý cảm thấy rằng Gen Z thiếu kỹ năng giao tiếp trực tiếp và gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ chuyên nghiệp sâu sắc. Điều này chủ yếu xuất phát từ việc họ phụ thuộc nhiều vào giao tiếp qua mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số. Việc sử dụng mạng xã hội quá mức đã ảnh hưởng đến khả năng xây dựng mối quan hệ và sự đồng cảm của Gen Z. Khoảng 55% người thuộc thế hệ này cảm thấy khó khăn khi thiết lập các kết nối sâu sắc với đồng nghiệp, đặc biệt là với những người thuộc các thế hệ trước. Những yếu tố này tạo ra không ít thách thức trong việc quản trị và kết nối lực lượng lao động đa thế hệ, đòi hỏi các tổ chức phải tìm cách thích nghi với phong cách làm việc và tâm lý của Gen Z.

Vì sao Gen Z là “chìa khóa” cạnh tranh trong nền kinh tế mới?

Trong bối cảnh nền kinh tế chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, lực lượng lao động cần có những kỹ năng và tố chất thích ứng với các công nghệ hiện đại để có thể theo kịp sự phát triển nhanh chóng của thị trường. Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), các công nghệ số đang tái định hình các ngành công nghiệp, yêu cầu người lao động không chỉ nắm bắt được công nghệ mà còn phải linh hoạt trong tư duy và khả năng học hỏi liên tục. Đây là lý do Gen Z được xem là chìa khóa cạnh tranh trong nền kinh tế mới. Với đặc điểm là thế hệ lớn lên cùng sự bùng nổ của internet và công nghệ số, Gen Z không chỉ thành thạo trong việc sử dụng các công cụ số mà còn nhanh chóng thích nghi với những thay đổi công nghệ. Khả năng tư duy sáng tạo, tự học và sự nhạy bén với công nghệ giúp họ dễ dàng theo kịp công việc và mang lại hiệu suất cao cho các tổ chức. Một ví dụ rõ ràng là nhiều doanh nghiệp hiện đại đã thành công trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, và các nền tảng trực tuyến nhờ vào sự tham gia của lực lượng lao động trẻ như Gen Z. Chính những tố chất này làm cho Gen Z trở thành một lực lượng then chốt trong việc thúc đẩy đổi mới và cạnh tranh trong nền kinh tế số hóa toàn cầu.

Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số đòi hỏi nguồn nhân lực có khả năng làm việc với công nghệ, thích nghi nhanh với những thay đổi. Gen Z, với những kỹ năng số vượt trội, rõ ràng là một lựa chọn phù hợp. Lớn lên cùng nhịp đập của công nghệ, Gen Z đã trở thành những "người bản ngữ số" thực thụ bởi họ sở hữu một tư duy cởi mở và sự ham mê khám phá, luôn khao khát tìm kiếm những phương pháp và cách làm mới. Những ví dụ điển hình về thành tựu mà Gen Z đạt được trong và ngoài nước là minh chứng rõ ràng cho tiềm năng của thế hệ này. Avi Schiffmann-một chàng trai sinh năm 2002, đã tạo ra một trong những trang web theo dõi COVID-19 lớn nhất thế giới vào đầu năm 2020 khi chỉ mới 17 tuổi. Hay cô nàng Emma Yang đã phát triển ứng dụng Timeless nhằm giúp người mắc bệnh Alzheimer theo dõi và ghi nhớ người thân thông qua nhận diện khuôn mặt bằng trí tuệ nhân tạo. Các bạn trẻ tại Việt Nam cũng ghi dấu ấn với những sản phẩm đặc biệt và hữu ích cho cộng đồng. Ứng dụng sử dụng trí tuệ nhân tạo Elsa speak do Quốc Vương sáng lập đã góp phần cải thiện phát âm tiếng Anh cho người học, giúp nhiều người tương tác trực tiếp với hệ thống và điều chỉnh phát âm theo chuẩn bản ngữ. Hay ứng dụng BusMap của Lê Yên Thanh đã tận dụng công nghệ để giải quyết vấn đề giao thông, giúp người dân TP.HCM và nhiều thành phố khác dễ dàng tìm kiếm và sử dụng hệ thống xe buýt công cộng. Những ví dụ trên cho thấy Gen Z đã tận dụng công nghệ không chỉ để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, mà còn để thay đổi ngành công nghiệp và xã hội. Họ không ngại thử thách và khai thác tối đa tiềm năng của các nền tảng kỹ thuật số để phát triển sự nghiệp và tạo dấu ấn riêng.

Các khuyến nghị để tối ưu hóa thế hệ lao động Gen Z

Với những phẩm chất nổi bật như sự sáng tạo, khả năng làm chủ công nghệ, tinh thần đổi mới, và ý thức trách nhiệm xã hội, Gen Z được kỳ vọng sẽ là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng của Gen Z trở thành lợi thế cạnh tranh mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng muốn sở hữu. Để khai thác tối đa tiềm năng của thế hệ này, vai trò của nhà nước và doanh nghiệp là vô cùng quan trọng. Nhà nước cần đưa ra các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho Gen Z phát triển khả năng sáng tạo, học tập và làm việc trong môi trường tiên tiến, hiện đại. Các chương trình đào tạo, hỗ trợ khởi nghiệp và chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo là những yếu tố quan trọng giúp Gen Z hiện thực hóa những ý tưởng và hoài bão của mình. Đối với các doanh nghiệp, việc tạo ra một môi trường làm việc phù hợp với nhu cầu và mong muốn của Gen Z là điều kiện tiên quyết để thu hút và giữ chân nguồn nhân lực trẻ tài năng. Những yếu tố như văn hóa doanh nghiệp linh hoạt, cơ hội phát triển nghề nghiệp rõ ràng, và môi trường làm việc tích cực, sáng tạo sẽ giúp Gen Z phát huy tối đa khả năng của mình. Doanh nghiệp nào có thể làm được điều này sẽ có lợi thế lớn trong việc cạnh tranh trên thị trường, khi họ sở hữu một đội ngũ nhân sự trẻ trung, nhiệt huyết và có khả năng đóng góp lớn cho sự phát triển bền vững của tổ chức.